Piątki to cała rodzina gier popularna w krajach anglosaskich. Ich cechą charakterystyczną jest to, że gracz dokłada kolejny kamień do łańcucha zgodnie z klasycznymi zasadami ale stara uczynić to w taki sposób, żeby suma oczek na końcach wszystkich ramion łańcucha była podzielna przez 5 („układ piątkowy”). Są to na ogół gry na punkty.
Zdobywanie punktów:
- po dołożeniu kamienia każdorazowo liczy się punkty równe ilości oczek na połówkach kamieni na wszystkich końcach gałęzi łańcucha
- dublet na końcu ramienia liczy się podwójnie czyli [6|6] to 12 punktów, [5|5] to 10 punktów itd., dokłada się go prostopadle do łańcucha
- przy grze ze spinnerami w momencie dołożenia kamienia do drugiego (dłuższego) boku spinnera (dubletu), jego końcówki przestają się liczyć punktowo; dostawienie kamienia do jednej z końcówek (krótszego boku) spinnera aktywuje punkty na tym ramieniu gałęzi układu
- gracz dopisuje do swojego konta punkty jeżeli są one podzielne przez 5 (czyli 5, 10, 15, 20 itd.)
- gracz, który wygrał partię „przez domino!” lub „na punkty” zdobywa dodatkowo sumę oczek z kamieni jakie pozostały w rękach jego przeciwników zaokrągloną do wielokrotności liczby 5
Klasycznie gra się kolejne rozdania aż jeden z graczy w zapisie przekroczy 60 punktów (zdobędzie minimum 61). Można zgodnie z angielskim zwyczajem do liczenia punktów używać deseczki z otworkami zwanej cribbage board. Można użyć również zapałek lub prowadzić zapis na papierze za pomocą kresek (1 kreska = 5 punktów). Gra się jeden set lub też mecz składający się z kilku setów. Liczba punktów potrzebnych do zakończenia seta może być ustalona pomiędzy graczami (najczęściej 31, 61, 121). Obecnie dominuje amerykański styl liczenia punktów, w którym za punkty zdobywane w grze uważa się liczbę zaliczonych oczek (czyli 10 oczek to 10 punktów); wówczas partia do 60 (dużych) punktów to gra do 300 punktów (amerykańskich). Takie liczenie punktów przyjęte zostało jako standard na portalach internetowych gdzie gra się najczęściej do 250 punktów (czyli 50 dużych punktów). Ale grywa się też często do 150 punktów.
Gry z tej rodziny są grywane w różnych konwencjach i pod różnymi nazwami. Rozgrywane są według nich liczne turnieje.
Gry typu piątki rozgrywane na punkty zestawiono w tabelce.
Gry | bez spinnera | tylko jeden spinner | wiele spinnerów |
z dobieraniem | Muggins | All Fives Sniff Seven Go Merry-Go-Round 4 man 2 box |
Five Up Horse Race |
bez talonu | — | Seven Rocks | — |
Waria(n)ty
Na rej samej mechanice jak „gry w piątki” powstały gry, w których gracze punktują za inne układy niż „układ piątkowy”. Do klasycznych zaliczamy All Threes i Fives and Threes, która jest szczególnie ceniona jak gra barowa. W zasadzie każdy może stworzyć wariant takiej gry, w której punktuje się za naprawdę fikuśnie układy czego przykładami są gry All Fibs, Crazy Stone czy Plus Minus.
Do gier typu piątki zaliczam też gry, w których „układ piątkowy” nie przynosi graczowi punktów w czasie gry, ale ma on wtedy prawo zgrać dodatkowy kamień w swojej kolejce. Zalicza się do nich Seven-Toed Pete oraz Ving.
Istnieją również gry łączące mechanikę „gier w piątki” oraz Bergen takie jak Full Speed czy Pass-Pass.